🚲 Rowerem przez pogranicze Mazowsza i Podlasia

120 km trasa rowerowa przez malowniczą dolinę rzeki Liwiec i Ziemię Łukowską. Wycieczka umożliwi zobaczenie różnorodnych atrakcji na mało znanym pograniczu Mazowsza i Podlasia. Wśród nich m.in. Zamek Książąt Mazowieckich w Liwie, urokliwa meandrująca rzeka Liwiec, której piękno będziemy mogli zobaczyć m.in. z miejscowego wzgórza Sowiej Góry, Muzeum Architektury Drewnianej Regionu Siedleckiego, Obszary Natura 2000, jeden z najstarszych rezerwatów w Polsce "Rezerwat Jata" z unikatową puszczą jodłową, miejsca pamięci, zabytkowe świątynie, kapliczki i wiele wiele więcej. 

Na końcu trasy atrakcją będzie również wizyta nad zalewem Zimna Woda pod Łukowem, gdzie powstaje dobrze wyposażone miejsce do rekreacji i odpoczynku.

Zobacz trasę w Traseo

CHARAKTERYSTYKA TRASY

Trasa jest jednym z wariantów jakim można dostać się do opisanych atrakcji. Szlak ten nie jest w żaden sposób oznakowany w terenie, choć przebiega w kilku fragmentach po innych miejscowych szlakach pieszych i rowerowych. 

Trasa w około 70-80 % biegnie po drogach utwardzonych - asfaltowych i szutrowych. Pozostała część trasy, to odcinki dróg gruntowych, miejscami trudnych do przejechania. Na trasie występuje w zasadzie jedna poważniejsza przeszkoda. Jest to fragment zalanej drogi (w porze suchej wody tam nie powinno być), gdzie trzeba przeprowadzić rower przez ok. 15 m płytki strumień ze stabilnym dnem. 

W kilku miejscach trzeba też zwracać szczególną uwagę na przebieg trasy. Newralgicznym miejscem może być tama na rzece Liwiec, której grzbietem trzeba przeprowadzić rower po kładce i po drugiej stronie przejechać przez łąkę, między starorzeczami wydostając się do granicy lasu. 

Miejsca wszystkich istotnych trudności zaznaczyłem na powyższej mapce. Dzięki tym urozmaiceniom trasa mimo dłuższego dystansu nie jest przez to tak monotonna. Jednym słowem przygoda pełną gębą!

Dystans trasy jest do przejechania w ciągu jednego długiego letniego dnia. Czasu jest wystarczająco na przejazd ze średnią prędkością, pokonanie przeszkód, zwiedzenie najciekawszych atrakcji na trasie. Jeżeli chcesz jechać tempem bardzo relaksacyjnym i do tego często się zatrzymywać, warto trasę rozłożyć sobie na dwa dni.

Trasę można przejechać w zasadzie każdym rowerem z pominięciem roweru szosowego na wąskich oponach i roweru miejskiego bez przerzutek.

(Trasę można pobrać w formacie GPX kliknij przycisk "pobierz trasę").
 

DOJAZD

Z uwagi na to, że jest to trasa tranzytowa, jej koniec nie będzie w tym samym miejscu, co start. Trasa może biec w dowolnej kolejności zarówno z Siedlec do Łukowa jak i z Łukowa do Siedlec. Oba miasta są dobrze skomunikowane transportem kolejowym. 

OPIS NAJWAŻNIEJSZYCH ATRAKCJI

Obszar Natura 2000 Dolina Liwca 

Dolina Liwca jest obszarem o powierzchni 23,6 tys. ha. Teren ten rozciąga się nad rzeką Liwiec, będącej dopływem Bugu. Rzeka Liwiec posiada urozmaicone brzegi – od wysokich skarp po płaskie mielizny, otwierające widok na rozległe, malowniczo położone łąki i pastwiska. Częściowo jest ona uregulowana, choć występują również odcinki o charakterze naturalnym, lokalnie w dolinie napotyka się na wtórne zabagnienia. Obszar doliny pokryty jest głównie przez łąki i pastwiska, nielicznie występują łęgi olchowe i olchowo-jesionowe oraz niewielkie skupiska lasów iglastych. Na terenie tym znajdują się także trzy kompleksy stawów rybnych. Dolina Liwca jest cenną ostoją ptaków wodno-błotnych, w której występuje, co najmniej 20 gatunków ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz 5 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi, są to m.in.: cyraneczka, cyranka, kulik wielki, rybitwa białowąsa, brodziec piskliwy, perkoz rdzawoszyi, rycyk czy ortolan. Jednakże dużym zagrożeniem tego regionu były przeprowadzane melioracje na początku lat 90-tych osuszające tereny lęgowe wielu gatunków ptaków. (http://natura2000.org.pl/)

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Niwiskach

Pierwszy kościół - nieznanej fundacji - istniał już w 1300 r. Współcześnie istniejący murowany kościół parafialny został wybudowany w 1787 r. w stylu klasycystycznym dzięki ofiarności Kazimierza Ossolińskiego, podkomorzego mielnickiego. 

Bryłę kościoła w stylu salowym o jednej nawie o narożach wewnątrz zaokrąglonych zamyka nieco węższe kwadratowe prezbiterium usytułowane po północnej stronie. Po bokach prezbiterium znajdują się prostokątne przybudówki, mieszczące w przyziemiu kruchtę i zakrystię, ze sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi, zaś w górnej kondygnacji dwie przeszklone loże. We wnętrzu kościoła ściany rozczłonkowane zostały parami pilastrów toskańskich dźwigających belkowanie z fryzem tryglifowym i gzymsem modylionowym. Kościół posiada płaski strop oraz fasadę trójosiową, rozczłonkowaną pilastrami, w polach bocznych nisze z figurami śś. Józefa i Antoniego. Przy wejściu do kościoła widnieje tablica fundacyjna z datą 1787 z napisem wygrawerowanym na blasze przez Jana Sowińskiego.Barokowy ołtarz główny pochodzi z I poł. XVIII w. i jest ozdobiony elementami rokokowymi, z bramkami po bokach z rzeźbami z tego czasu Chrystusa ukrzyżowanego w polu głównym, Matki Bożej oraz św. Jana między kolumnami oraz śś. Piotra i Pawła nad bramkami. Na zasuwie widnieje obraz Wniebowzięcia Matki Bożej, w. XVIII, w zwieńczeniu ołtarza obraz Koronacji Matki Bożej z tego okresu. Kościół posiada 4 ołtarze boczne: dwa w stylu późnego baroku. Po lewej stronie z obrazami (I poł. XVIII w.) z obrazami śś. Dominika i Róży z Limy oraz z mensą ozdobioną herbem Roch lub Kolumna oraz obrazami Matki Bożej Różańcowej (XVIII w.) w polu głównym i w zwieńczeniu Imienia Jezus z tego okresu, po prawej zaś z obrazami patrona parafii św. Stanisława Biskupa, sygnowany F. Stelmaski 1901 r. oraz obrazem stygmatów św. Franciszka w zwieńczeniu. Dwa pozostałe ołtarze wykonane są w stylu rokoko i pochodzą z II poł. XVIII w., po lewej: z obrazem św. Józefa z Dzieciątkiem (XVIII w.); po prawej z obrazem św. Kazimierza (XVIII w.) oraz pod zasuwą obrazem śś. Piotra i Pawła sygnowanym nazwiskiem F. Stelmaski 1904 r. . Kościół posiada barokową ambonę zwieńczoną rzeźbą Chrystusa Dobrego Pasterza z XVIII w. oraz w tym samym stylu wykonaną chrzcielnicę. (*http://parafianiwiski.pl/)

Zamek Książąt Mazowieckich w Liwie

Początki zamku w Liwie sięgają I poł. XV w. Gotycka warownia została zbudowana na zlecenie księcia mazowieckiego Janusza I Starszego nad rzeką Liwiec będącą wówczas granicą księstwa mazowieckiego i Litwy. Zamek jest jedynym tego typu zabytkiem na pograniczu mazowiecko-podlaskim. 

Zespół zamkowy obecnie składa się z wieży i murów pozostałych z obronnego zamku gotyckiego zniszczonego podczas „potopu” szwedzkiego i wojny północnej oraz barokowego dworu starostwa liwskiego zbudowanego w 1782 r. w. Od 1963 r. jest siedzibą Muzeum Zbrojowni na Zamku w Liwie. Muzeum prezentuje militaria z całego świata, od zabytków z epoki rzymskiej po broń XX wieku. Kolekcja zawiera broń palną, białą – w tym duży zbiór bagnetów z 20 krajów – drzewcową, mundury, zbroje i hełmy. Wystawie broni towarzyszy kolekcja malarstwa i grafiki: dzieła m.in. Wojciecha i Jerzego Kossaków, Tadeusza Ajdukiewicza, Stefano Della Belli, portrety sarmackie, sceny batalistyczne, wizerunki sławnych wodzów. Wystroju wnętrz dopełniają zabytkowe meble i tkaniny z XVII – XIX w. Zwiedzając sale zamkowe można rozmyślać w jaki sposób i dlaczego broń przeszła tak oszałamiającą ewolucję oraz snuć refleksje na temat roli broni w dziejach ludzkości. (*http://liw-zamek.pl/)

Sowia Góra – punkt widokowy na dolinę Liwca

To słynne na okolicę dość wysokie wzgórze, z którego rozpościera się przepiękny widok na dolinę Liwca, na wielkie i nieregularne zakole tej rzeki, nad którą w okresie od wiosny do lata odpoczywają okoliczni mieszkańcy i turyści. Patrząc na rozległe łąki, zamek i kościół w Liwie a także widoczne z tego miejsca wiatraki umiejscowione w gminie Korytnica, możemy cieszyć wzrok nietypowymi jak na tą okolicę krajobrazami.

Sowia Góra to nie tylko ładne widoki, ale też bardzo stara historia związana z tym szczególnym wzgórzem. Najstarsi mieszkańcy okolicy w swych wspomnieniach mówią o legendach sięgających prehistorii owianej mrokami tajemnic. Dla ludów pierwotnych wzniesienie to, które wyraźnie dominowało nad otoczeniem, było miejscem odprawiania obrządków ku czci słońca i drzew oraz zaklętych w nich bożkach.

Legendy mówią o tym, iż czarownice zlatywały się tu z odległości nawet kilkuset kilometrów aby decydować o losach okolicznych mieszkańców. Od wieków mówiono o zakopanym skarbie czy garncu złota, inni zaś wskazywali na śpiących u stóp góry rycerzach. Badania archeologiczne potwierdziły istnienie u podnóża wzniesienia grodziska sprzed kilku tysięcy lat. Sowia Góra to niezwykłe miejsce, owiane aurą tajemniczej przeszłości. W poczatkach naszej ery były tu siedliska ludzkie, później cmentarzysko z kultowym kręgiem z głazów narzutowych, następnie służyła jako miejsce pogańskich obrzędów Kupały. (*https://powiatwegrowski.pl/).

Na szczycie wzgórza znajdują się stoły z ławkami, gdzie można zrobić sobie przerwę na posiłek i odpoczynek. Znajduje się tu też mała ścieżka przyrodnicza dla dzieci.

Muzeum Architektury Drewnianej Regionu Siedleckiego

Główny obiektem tego zespołu jest obszerny modrzewiowy dwór wzniesiony w Suchej w 1743 roku z inicjatywy Ignacego Cieszkowskiego kasztelana liwskiego. Pozostałe obiekty to m.in.:

• Oficyna dworska (leśniczówka) z piwniczkami, 
•  Organistówka z około połowy XIX wieku z Mokobod, 
• Wiatrak Holenderski z Ostrówka, który zachował dawny mechanizm, 
• Karczma Plebańska z około 1900 roku ze Skrzeszewa nad Bugiem, 
• Dworek Miejski z około 1850 roku z Siedlec,
• Chałupy - jedna z około 1860 roku (gdzie między innymi miał ukrywać się ks. Stanisław Brzóska) z miejscowości Szaniawy Matysy, druga z 1888 roku z Jagodnego, gdzie urządzona jest izba chłopska i komora z narzędziami pracy
• Dwór klasycystyczny z 1825 roku z Rudzienka koło Kołbieli
• Dworek miejski z Siedlec z poł.XIX w
• Kuźnia z wozownią.

(Informacje o godzinach otwarcia i biletach wstępu 2020 r.) (*https://sucha.podlasie.pl/)

1000 - 1500 - wtorek - piątek 1100 - 1700 - sobota, niedziela i święta (w poniedziałki nieczynne) Płatność tylko gotówką		normalny - 6 zł ulgowy - 5 zł fotografowanie wnętrz dworu: 4 zł fotografowanie parku: 2 zł

Obiekt przed kilkoma laty stracił właściciela i niestety od tego czasu stan obiektów skansenu jest coraz gorszy. Brakuje funduszy na ich należyte utrzymanie. Trwa sprawa przejęcia dworu i skansenu przez Skarb Państwa. To jedyna  na tą chwilę szansa na ratunek tych unikatowych zabytków. Mimo wszystko warto zwiedzić zarówno dwór jak i skansen, ceny biletu jest bardzo symboliczna.

Kościół barokowy z 1788 roku w Wyszkowie

Pierwszy kościół został wybudowany w 1407, uposażony w 1478 przez Jana Litawora Chreptowicza, kanclerza królewskiego. Kolejny wybudowany w 1676 r. przez Emerencjanę Mleczko. Obecny kościół parafialny murowany w stylu barokowo-neoklasycystycznym, wybudowany w 1788 r. przez Aleksandra Ossolińskiego, miecznika litewskiego. Został konsekrowany w 1837 przez Bpa Jana Marcelego Gutkowskiego. (*https://pl.wikipedia.org/)

Dom Pracy Twórczej Reymontówka



Mieści się on w zabytkowym dworku wybudowanym w połowie XIX w. dla rodziny Różańskich. W 1926 r. dworek wraz z 300 ha gruntów kupiła wdowa po Władysławie Reymoncie - Aurelia, przeznaczywszy na ten cel część pieniędzy z nagrody Nobla, jaką otrzymał Reymont za powieść "Chłopi". Za rządów Aurelii Reymontowej Chlewiska przeżywają czasy największej świetności, między innymi dobudowano wtedy wschodnią część dworu, domek ogrodnika oraz nową bramę wjazdową z ogrodzeniem w stylu podhalańskim.

Również w tym czasie uporządkowano park i ogród, wytyczono nowe aleje, posadzono oryginalne drzewa, krzewy i kwiaty zgodnie z panującą modą. W 1939 r. dwór wraz z majątkiem kupił Feliks Tymieniecki, prezes spółki węglowej "Węglobok". Po kilkakrotnej zmianie właściciela zespół dworsko - parkowy zakupił w 1981 r. Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Siedlcach. Powołano tutaj Dom Pracy twórczej "Reymontówka". 

„Reymontówka” to zabytkowy dwór z zapleczem hotelowym dla 50 osób i rekreacyjnym (korty tenisowe, stadnina koni, basen dla dzieci, mini skansen, piękny park z zabytkowym drzewostanem i stawami) z bogatą działalnością kulturalną, edukacyjną i artystyczną.(*http://www.reymontowka.art.pl/)

Rezerwat Przyrody  "Jata"

Przedmiotem ochrony (według aktu powołującego) jest zachowanie wielogatunkowego lasu o charakterze naturalnym z udziałem jodły, występującej tu na północno-wschodniej granicy swego zasięgu.

Rezerwat pod względem prawnym został utworzony 21.03.1933 roku z inicjatywy prof. W. Szafera - wybitnego polskiego przyrodnika. W dniu 4.08.1952 roku dokonano jego restytucji (przywrócenia). Rezerwat zyskał wtedy jednocześnie statut ścisłego. Wreszcie 7.05.1984 roku powiększono rezerwat o 780 ha (rezerwat częściowy) tworząc istniejącą do dziś formę ochrony przyrody o łącznej pow. 1117 ha (z czego 337 ha to rezerwat ścisły).

Drzewostany rezerwatu tworzą jodła, jawor, dąb, świerk, sosna oraz mniej licznie lipa, klon, wiąz, olsza i jesion. Znaczna część tego drzewostanu to ponad 100-letni starodrzew.

W warstwie runa rezerwatu występują gatunki rzadkie i objęte ochroną lub charakterystyczne dla innych stref geograficznych i klimatycznych. Występujące tu gatunki objęte ochroną, to: widłak jałowcowaty, widłak goździsty, wawrzynek wilczełyko, orlik pospolity, bluszcz pospolity, lilia złotogłów, widłak jałowcowaty, widłak goździsty, bagno zwyczajne, podkolan biały, a objęte ochroną częściową to m.in. kruszyna pospolita, kalina koralowa, kopytnik pospolity, przytulia wonna, porzeczka czarna.

Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie między innymi gatunków –

• płazów, np. traszka grzebieniasta, 
• gadów: zaskroniec zwyczajny, padalec, żmija zygzakowata,
• ptaków, tj. m.in. orlik krzykliwy, orzechówka, mysikrólik zwyczajny, gil, krzyżodziób świerkowy, bocian czarny, brodziec samotny, dzięcioł średni, muchołówka mała, puchacz zwyczajny, trzmielojad zwyczajny, 
• ssaków: łoś, jeleń, sarna, dzik, 12 gatunków nietoperzy, a także wilk.

Na terenie rezerwatu miały miejsce wydarzenia historyczne z czasów Powstania Listopadowego, Powstania Styczniowego (ks. Stanisław Brzóska) oraz II Wojny Światowej (obóz partyzancki). Na trasie zobaczymy pomnik pamięci ks. Brzóski z 1928 wybudowany w 63 rocznicę śmierci bohatera powstania styczniowego oraz miejsce egzekucji powstańców (już poza granicami rezerwatu).  (*https://pl.wikipedia.org/)